FutureShift: Surfing the waves

FutureShift: Surfing the waves

ABN AMRO

W. Davidse (Dzjeng)

2009

Dit rapport heeft niet de intentie om een pasklaar antwoord te geven op praktische en korte termijn vragen als: ‘Hoe kom ik de huidige crisis door?’ en: ‘Welke organisatorische veranderingen moet ik doorvoeren om morgen mijn marktaandeel te vergroten?’. Het doel van dit rapport is om een breder denkkader te schetsen en te verklaren waarom we aan de vooravond staan van een ‘FutureShift’.

Het ABN AMRO rapport van vorig jaar getiteld ’Human Capital in de 21e eeuw’ werd afgesloten met: ‘Toch geloven wij dat een recessie hoogstens een vertragend effect zal hebben op de megatrends die de toekomst van werk vormgeven in ons land’. In dit rapport is een nadere studie van die megatrends gemaakt. Daarbij is gekeken naar de invloed van die trends op twee belangrijke sectoren van onze economie: de zakelijke dienstverlening en de maakindustrie.

Samenvatting
In dit rapport is vanuit een economisch-historische benadering een verklaring gezocht voor het Nederlandse ‘Wirtschaftwunder’. Ondanks de kleine omvang van ons land heeft Nederland in de 17e eeuw een belangrijke rol gespeeld op het economische en politieke wereldtoneel. In de periode na de Tweede Wereldoorlog hebben de pessimisten geen gelijk gekregen maar is de dominante positie op economisch gebied behouden. Nederland is een van meest open economieën ter wereld geworden en binnen continentaal Europa neemt ons land een bijzondere positie in. De grote vraag is of Nederland in de Nieuwe Wereld – de wereld van de 7 grote krachten – haar indrukwekkende economische positie kan vasthouden.

Er wordt ingegaan op de de historische ontwikkelingen in de Nederlandse economie in het algemeen en de sectoren dienstverlening en maakindustrie in het bijzonder. Er is stilgestaan bij structurele verschuivingen gedurende de 20e eeuw en er is gekozen voor een raamwerk dat gebruikmaakt van ‘lange cycli’, de zogeheten Kondratieff golf, omdat hiermee de technologische en structurele veranderingen in de economie beter gevolgd kunnen worden. Nederland is een diensteneconomie geworden, maar het is ook duidelijk dat een volwassen en competitieve maakindustrie onmisbaar is voor de dienstensector.

Zeven wereldwijde krachten zijn geïdentificeerd die de ‘Ring van Vuur‘ worden genoemd: economie, demografie, globalisering en het Verre Oosten, natuur en milieu, voedsel, energie en materialen, ICT en maatschappelijk-economische attitude. Het is op dit moment moeilijk te zeggen welke van de onderzochte zeven krachten in de komende vijf jaar het meest van belang zullen zijn voor Nederland.

De lastigste voorspellingen zijn niet de economische en ook niet de technologische of klimatologische. Nee, de moeilijkste raken aan ons gedrag. Wat gaan we denken en doen? Nederland was een tolerant, zacht, open, land waar flink gepolderd werd. Nu lijkt de samenleving op veel punten te zijn verhard.

De nieuwe generatie werknemers drukt bovendien haar stempel op de manier waarop arbeid en productiviteit is georganiseerd. Bedrijven die te veel vasthouden aan de spelregels van de vorige eeuw met betrekking tot de organisatie van arbeid, zullen moeite hebben om talent te boeien en te binden. Echter, zowel de industrie als de uitzend- en werving- & selectiebranche die nu in grote problemen verkeren, weten: de komende jaren zullen zwaar zijn, maar de schaarste aan goed opgeleide mensen zal op termijn alleen maar groter worden.

Tevens is aandacht besteed aan de mogelijkheden van defensieve en offensieve strategieën waaruit bedrijven kunnen kiezen. Uiteindelijk zullen bedrijven met uitvoerbare innovatieve business modellen zijn die aan het langste eind trekken.

Afsluitend is voor de sectoren zakelijke dienstverlening en maakindustrie gekeken op welke wijze de zeven krachten beide sectoren raken. Tevens is onderzocht in welke mate de verschillende subsectoren binnen dienstverlening en maakindustrie gedurende een volledige cyclus (top, bodem, top) structureel veranderd zijn in de periode 2000-2007.

Voor een aantal subsectoren hebben we al kunnen zien dat de ‘FutureShift’ een feit is: zowel marges als omzet in het topjaar 2007 waren lager dan die uit het vorige topjaar 2000. Andere sectoren reageren wellicht vertraagd of hebben hun strategie aangepast. Eén ding is zeker: aan de huidige recessie komt een einde en deze zal omslaan in een periode van groei. Het spel is hetzelfde; het gaat nog steeds om de knikkers, echter de spelregels zullen veranderen!

Het volledige rapport FutureShift: Surfing the waves (2009) van W. Davidse voor ABN AMRO is te vinden in de bijlagen.

Keywords: monitoring & evaluatie, innovatie & innovatievermogen